SỰ NÓNG LÊN TOÀN CẦU VÀ 2 CON SỐ ĐÁNG SỢ

Khi chúng ta nghĩ đến tình trạng ấm lên toàn cầu, những cuộc tranh luận sẽ hướng về hệ thống tư tưởng, tinh thần và kinh tế. Và những con số sau đây sẽ là mình chứng rõ ràng nhất của vấn đề ảnh hưởng sự nóng lên toàn cầu đối với nền kinh tế, thậm chí là con người của chúng ta.

 Con số thứ nhất : 2 độ C

 Hội nghị khí hậu Copenhagen năm 2009 đã đánh dấu đỉnh điểm cho cuộc đấu tranh toàn cầu nhằm làm chậm quá trình biến đổi khí hậu. Vào tháng 12, một cuộc họp đã diễn ra tại thủ đô của Đan Mạch với sự tham gia của nhiều nước trên thế giới mà theo chuyên gia hàng đầu về kinh tế và khí hậu người Anh Nicholas Stern thì đây được coi là “cột mốc quan trọng nhất kể từ sau thế chiến thứ hai”. Khi Bộ trưởng năng lượng Đan Mạch Connie Hedegaard, chủ tọa chính của hội nghị, tuyên bố: “Đây là cơ hội của chúng ta. Nếu chúng ta bỏ lỡ, thì sẽ phải mất nhiều năm mới gặp được một cơ hội tốt hơn. Nếu trong tương lai có cơ hội tốt hơn.”

Hiệp ước cũng đã đề cập đến một con số quan trọng. Trong đoạn 1, Hiệp ước chính thức công nhận rằng “dưới góc độ khoa học, nhiệt độ Trái đất không được tăng quá 2 độ C” so với giai đoạn đầu công nghiệp hóa và trong đoạn tiếp theo, hiệp ước cũng tuyên bố “chúng tôi đồng ý cắt giảm mạnh lượng khí thải toàn cầu để sự gia tăng nhiệt độ nằm ở dưới mức 2 độ C”.

Chuyên gia hàng đầu về thời tiết Kerry Emanuel của MIT nhận định: “Bất cứ con số nào lớn hơn 1 độ đều được xem như một canh bạc mà xác suất sẽ càng thấp khi mà nhiệt độ càng cao”. Thomas Lovejoy, Cố vấn trưởng về đa dạng sinh học của Ngân hàng Thế giới, đã đề cập tới vấn đề đó như sau: “Nếu những gì chúng ta nhìn thấy hôm nay là hậu quả của việc Trái đất tăng thêm 0,8 độ, thì con số 2 độ là quá nhiều”. Nhà khoa học NASA James Hansen, nhà khí hậu học lỗi lạc nhất hành tinh thẳng thắn nhận định: “Các mục tiêu được đem ra bàn bạc ở các cuộc đàm phán quốc tế chính là liều thuốc để trị những thảm họa trong dài hạn”. Tại Hội nghị thượng đỉnh Copenhagen, người phát ngôn cho một quốc đảo nhỏ đã cảnh báo rằng nhiều thứ sẽ không thể tồn tại khi nhiệt độ Trái đất tăng thêm 2 độ C: “Một vài quốc gia có thể sẽ biến mất" . 

 Mặc dù có nhiều mối nghi ngại luôn thường trực, nền chính trị theo chủ nghĩa hiện thực vẫn chiến thắng những con số khoa học, và thành thực mà nói giới hạn 2 độ được đặt ra chính là điều duy nhất mà con người từng làm được để chống biến đổi khí hậu. 167 quốc gia chịu trách nhiệm cho hơn 87% lượng khí thải carbon trên toàn thế giới đã cùng ký vào Hiệp ước Copenhagen, kèm theo mục tiêu 2 độ. Chỉ một vài nước từ chối tham gia, bao gồm Kuwait , Nicaragua và Venezuela. Thậm chí Các Tiểu Vương quốc Ả-rập thống nhất, nơi mà phần lớn ngoại tệ kiếm được là nhờ xuất khẩu dầu khí, cũng đã đặt bút ký. Vị trí đã an bài của Trái Đất vào thời điểm này là mức tăng nhiệt độ dưới 2 độ C. Đó là “giá chót”. 2 độ C.
Tham khảo: Trái đất nóng lên do biến đổi khí hậu

 Con số thứ hai: 565 tỷ tấn

 Các nhà khoa học ước tính đến giữa thế kỷ này con người có thể đã rót vào bầu khí quyển hơn 565 tỷ tấn carbon dioxide nhưng vẫn có hy vọng giữ được mức tăng nhiệt độ dưới 2 độ C (xác suất thành công khoảng 80%).

 Ý tưởng về “mức giới hạn carbon” toàn cầu được đưa ra cách đây khoảng một thập kỷ, khi các nhà khoa học bắt đầu tính toán giới hạn an toàn trong việc tiêu thụ dầu, than và khí tự nhiên. Chúng ta đã tăng nhiệt độ của trái đất lên 0,8 độ, chưa tới một nửa mức giới hạn 2 độ C. Nhưng thực ra các cuộc nghiên cứu đã cho thấy ngay cả khi bây giờ không thải khí CO2 ra nữa, Trái đất vẫn sẽ tiếp tục tăng thêm 0,8 độ vì lượng carbon thải ra trước đây sẽ tiếp tục đẩy nền nhiệt lên.  Nghĩa là chúng ta đã vượt quá 3/4 mức giới hạn.

Hàng ngàn tấn CO2 xả vào không khí hằng ngày

 Không ai khẳng định những con số đưa ra là chính xác, nhưng không ai cho rằng nó quá sai. Con số 565 tỷ được tính toán từ một trong những hệ thống máy tính tinh xảo nhất được thiết kế bởi các nhà khoa học về dịch vụ môi trường trên khắp thế giới trong nhiều thập kỷ qua. Con số 565 tỷ sau này đã được kiểm định bởi những mô hình mô phỏng khí tượng mới nhất hiện đang được hoàn thiện để phục vụ cho bản báo cáo tiếp theo gửi lên Hội đồng Liên chính phủ về biến đổi khí hậu. “Những kết quả tính toán được hoàn toàn ăn khớp” – nhà khí hậu học người Úc Tom Wigley, thành viên của Trung tâm nghiên cứu khí quyển quốc gia, nhận định. “Chúng tôi đã có 40 kết quả nghiên cứu (trong khi trước đây con số đó chỉ là 20) nhưng cho đến giờ tất cả các con số đều gần như giống nhau. Chúng tôi chỉ chỉnh sửa cho chúng chính xác hơn và tôi cho rằng những kết quả nghiên cứu trong thập kỷ qua đều quy về một mối” – William Collins, một nhà khoa học về khí hậu cao cấp tại Phòng thí nghiệm Lawrence Berkeley đồng tình. “Tôi nghĩ rằng những cuộc mô phỏng đều đem lại kết quả khá giống nhau và chúng ta đã chẳng thu được gì trên con đường cố gắng tìm hiểu thêm về khí hậu”.

 “Đã có những nỗ lực sử dụng năng lượng tái tạo và nâng cao hiệu quả năng lượng”, Corinne Le Quéré – người điều hành Trung tâm nghiên cứu biến đổi khí hậu Tyndall của Anh nói. “Nhưng chúng chỉ cho người ta thấy những tác động có được là không thấm vào đâu”. Những cuộc nghiên cứu đã chỉ ra rằng lượng carbon thải ra sẽ tiếp tục tăng khoảng 3% một năm và với mức tăng đó, chúng ta sẽ thổi bay bức tường 565 tỷ tấn trong 16 năm nữa – khoảng thời gian chỉ đủ để một đứa trẻ mẫu giáo bây giờ kịp hoàn tất chương trình học phổ thông. “Những số liệu mới cho thấy rằng mức tăng 2 độ đã rất gần kề” – ông Fatih Birol, giám đốc kinh tế của IEA cho biết – “Khi nhìn vào những số liệu đó, tôi thấy rằng nhiệt độ có thể sẽ tăng đến 6 độ C”. Mức tăng ấy tương đương 11 độ F và nếu điều đó xảy ra thì viễn cảnh trên hành tinh này sẽ vượt xa bất kỳ một bộ phim khoa học viễn tưởng nào mà con người từng làm được.
Nên đọc: Biện pháp thu giữ khí CO2 đê bảo vệ môi trường

 Vì vậy, với những số liệu mới, tất cả mọi người tại Hội nghị thượng đỉnh Rio đã đổi mới những quyết định mang tính chất hình thức của họ để thực thi những hành động quyết liệt nhằm đưa chúng ta trở lại quỹ đạo 2 độ C. Câu chuyện sẽ tiếp tục được mổ xẻ trong tháng 11, khi Hội nghị của Liên hiệp quốc về biến đổi khí hậu (COP) họp tại Qatar. Đây sẽ là COP 18. COP 1 được tổ chức tại Berlin vào năm 1995, và kể từ đó các cuộc hội nghị cứ khép lại mà không giải quyết được gì đáng kể. Các nhà khoa học vốn từ trước tới giờ nổi tiếng kiệm lời cũng dần cho thấy họ đang khắc phục thói quen chỉ đóng cửa phòng, nghiên cứu rồi công bố số liệu mà không lường đến những biến động của thị trường. William Collins – người từng chắc chắn với những số liệu mình công bố, rằng đến giữa thế kỷ chúng ta mới thải ra 565 tỷ tấn carbon chưa qua xử lý khí thải và mức tăng dưới 2 độ C là hoàn toàn có thể – cũng cười nhạt: “Thông điệp mà chúng tôi đưa ra đã không thay đổi trong suốt 30 năm và chúng tôi có đầy đủ máy móc thiết bị để chứng minh cho những gì chúng tôi nói. Tuy nhiên nếu tiếp tục nghiên cứu, chúng tôi sẽ xem xét các bằng chứng mà cộng đồng khoa học đưa ra” dừng trong chốc lát, ông nhấn mạnh“một cách toàn diện nhất !” .

Cho đến nay những quyết định được đưa ra đều không đem lại hiệu quả. Chúng ta vẫn dậm chân tại chỗ trong suốt 1/4 thế kỷ: sự cảnh báo đến từ các nhà khoa học – sự thờ ơ đến từ giới chính trị gia. Đối với các nhà khoa học thực hiện những nghiên cứu này, nguyên tắc đặt ra là luôn phải đề cao sự thật, dù sự thật đó có kinh khủng như thế nào. Một nhà khoa học cấp cao đã nói với tôi: “Hãy nhìn những vỏ bao thuốc lá này, chính phủ đã buộc nhà sản xuất phải in những bức ảnh một người nào đó đau khổ với một lỗ thủng nơi cổ họng. Lẽ ra trên những ống bơm gas cũng phải làm tương tự như thế.”